MƏN ATAMI XATIRLAMIRAM…
(hekayə)
səsləndirdi:
MƏMMƏD MƏMMƏDLİ
-
-
ƏRAFIN DƏRİN QATLARINDA
hekayədən bir parça
səsləndirdi:
MƏMMƏD MƏMMƏDLİ
-
(hekayədən bir parça)
Xoşbəxtlikdən, xəstəxana yaxında idi. Yol boyu Emin ona həyatın astar üzünü başa salırdı.
-Sən bilirsənmi, insanın özünü öldürməsi Allah qarşısında işlətdiyi ən böyük günahıdır?
Coşqunun canından üşütmə keçdi.
-Sən bu hərəkəti eliyəndə heç ata-ananı düşündün? – Emin davam etdi. – Məlumun olsun ki, səndən fərqli, Cimi Hendriks özünü öldürməyib. Sən yaxşı ifaçısan, amma başqasının yolunu gedirsən. Bu, səni məşhur etməyəcək… bunu birdəfəlik qulağında sırğa elə…
Coşqun ağzına su alıbmış kimi yazıq-yazıq dostunun üzünə baxırdı. Susmağı ilə sanki Eminin fikirləri ilə razılaşırdı.
Qəflətən hava qaraldı, günəş yoxa çıxdı. Küçələrdən insanlar, maşınlar qeybə çəkildi. Dostların canına vic-vicə düşdü…
“27 yaşımda öləcəm…” hekayəsindən
-
Musqiyə qulaq asarkən çox zaman solo ifaçılardan başqa nədənsə qrupun digər üzvlərini unuduruq. Söhbət musiqiyə enerji verən gitara ifaçılarından gedir. Budəfəki yazımda rok tarixində iz qoyan adlardan bir neçəsini yada salmaq istədim. Yazının sonunda süjetə baxmağı unutmayın.
Robbi Kriger. Flamenko və caz dərsləri alan Robbi Kriger həmyaşıdlarından fərqli olaraq karyerasını rok üzərində qurdu. O zaman çoxları bluz ifa etsələr də gənc rok ifaçısı “The Doors” qrupunun solisti Cim Morrisonu dünya turlarında müşaiyət etməklə qrupda zərb, bas gitara və klavişli alətlər arasında yaranan boşluğu doldururdu. Kriger o dövrü xatirlayarkən deyirdi: – “Qrupda bas gitaraçı olmadığı üçün öz alətimdə aşağı notları götürməli olurdum. Ritm gitaranın olmaması da məni fərqli tərzdə ifa etməyə sövq edirdi. Mən özümü 3 ifaçı kimi hiss edirdim. Bu mənə böyük təcrübə qazandırdı.”
Devid Villiams. O, caz mühitində böyüsə də pop musiqisinə böyük töhfələr verib. Onun gitarada ifa etdiyi frazalar bizə Maykl Ceksonun “Billie Jean”, Stivi Niksin “Stand Back” və Dayana Rosun “Muscles” mahnılarından tanışdır. Vyetnam müharibəsi veteranı olan Devid Villiams, həmçinin Maykl Cekson və Madonnadan başlamış Çaka Xan və Kenni Logginsə qədər bütün müğənniləri müşaiyyət etmişdi. İfaçı 2009-cu ildə ürəktutmasından 58 yaşında vəfat edib.
Kaki Kinq. Müxtəlif səslər axtarışında olan Kaki Kinq akustik gitarası ilə fərqli çalğı üslubunu nümayiş etdirir. O, əlini alətin korpusuna vurmaqla, elektro pedal və effektlərlə özünəməxsus səslər çıxarır. Kaki Kinqin fərqli cəhətlərindən biri də bəstələdiyi mahnılara ad verərkən mənasını nəzərə almamasıdır, başqa sozlə adlar formal xarakter daşıyır. İfaçının “Ovation”dan “Kaki Kinq” adlı imzalı gitarası da var.
Rori Qallager. Çoxsaylı qastrol səfərləri sayəsində ad qazanan Rori Qallager isə fərqli bir ifaçıdır. O, səhnəyə atılanda cəmi 23 yaşı vardı. Yalnız sonda ad qazanmaq naminə bütün günü, ara vermədən çalışmağı düzgün hesab etməyən irlandiyalı rok gitaraçı məhz çılğın təbiətinə görə gənclər arasında populyar idi. Karyerası boyu rəngi bozarmış “Fender” gitarası ilə səhnəyə çıxan Rori Gallager “Shadow Play”, “Tattoo’d Lady”, “I Fall Apart” mahnıları ilə bu gün də sevilir.
-
Kino həvəskarı kimi mənim də balaca arxivim var. Elə filmlər var ki, onları məhz rejissora görə almışam, bəzilərini isə musiqisinə görə seçmişəm. Həmin filmlərdən aldığım təəssüratı sizinlə bölüşmək istəyirəm. Siyahı tam deyil, yalnız 7 ekran işini təqdim edirəm.
The Last Samurai (2003)
Sonuncu SAMURAY, mən bu sözü böyük hərflərlə yazıram. Film amerikanın yapon mədəniyyəti üzərində çaldığı qələbədən bəhs edir. Hər halda mən filmin mənasını belə başa düşürəm. Bəli, Yaponiya əsrlərlə qoruduğu mədəniyyətini itirir. Sonda sonuncu SAMURAY qalır. Ancaq beynimdə hələ də bir sual dolaşır. Görəsən nə üçün sonuncu SAMURAY amerikalı düşməni ilə dostlaşır. Görəsən rejissor tamaşaçıya nəyi çatdırmaq istəyirdi. Dostluq? Xeyr. Əlbəttə ki, rəqibə hörmət! Məhz buna görə mən yapon ruhunu sevirəm. Heyif… mədəniyyətini döyüş fəlsəfəsi üzərində quran Yaponiya artıq tarixdə qaldı… Samuray və nindzaların qədim diyarında indi yalnız müasir Yaponiya var.
The Last Samurai (2003) ***
KİKA (1993)
Kika bildiyimiz adi müxbirdir. Bu film müxbir işinin mahiyyətini açır. Bu film material əldə etmək naminə hər şeyə gedən müxbirlər barədədir. Əsərin qəhrəmanı Viktoriya Abril başına taxdığı kamera ilə həbsxanadan çıxmış və uzun illər qadın bədəni görməyən bir “playboy”un ilk gördüyü qadını 20 dəqiqə zorlamasını lentə alır. Filmin sonunda o, dəhşətli bir qətlin qurbanına çevrilir, amma müxbirliyindən qalmır. Söhbət Pedro Almodovarın KİKA lentindən gedir.
Kika (1993) ***
Pulp Fiction (1994)
“Kriminal Qiraət” Tarantinonun pik nöqtəsidir. Sonrakı filmlərində Tarantino o qədər də hiss olunmur. Başqa sözlə “Şərəfsiz əclaflar”, “Ölümün sübutu” və ondan sonra gələnlər Tarantino imzasını göstərmir. Amma qayıdaq “Kriminal qiraət” filminə. Tarantino onu çox özünəməxsus yumor hissi ilə çəkib. Gül və coş… Homoseksual tərəfindən təcavüzə məruz qalan və axırda samuray qılıncı ilə qısasını alan Brus Villis, rəisin arvadını restorana aparan və axırda onu “peredozirovkadan” xilas edən Con Travolta və təsadüfən revolverlə beyni dağılmış qaqaşın qanını təmizləmək üçün köməyə gələn mənasız Vulf. Filmdə səslənən musiqi elə bil barama qurdunun ipək örtüyüdür. Başqa sözlə musiqi ilə təsvir bir-birlərini gözəl tamamlayır. Eşit və coş…
Pulp Fiction (1994) ***
Mortal Kombat (1995)
Məktəb vaxtlarımda dərsdən qaçıb SEGA-da “Mortal Kombat” oynayardım. Bütün uşaqlar kimi mən də Sub-Zero ilə rəqibimi dondurur, ya da sevmədiyim Lyu Kang-ın ayaq hərəkətləri ilə oyunçuları şillələyərdim. Sonradan Mortal Kombat filmi çıxdı. Filmi görəndən sonra Scorpion mənim ən sevdiyim qəhrəmana çevrildi. Onun döyüş səhnəsini o qədər xoşlamışdım ki, məşq yoldaşlarımın üzərində tətbiq edirdim. Həmin vaxtlar Mortal Kombat musiqisi dəbdə idi. 90-cı illərin uşaqları bu mahnını eşidib.
Mortal Kombat (1995) ***
Kill Bill (2003-2004)
Kventin Tarantinonun möhtəşəm “Kill Bill” ikihissəli filminə baxmaqdan bezmirəm. Tanakanın öldürülməsi ən sevdiyim səhnələrdən biridir. Klan başçısı, çəpgöz Oren İşi pafoslu nitq söyləyəndən sonra Tanakanın başını samuray qılıncı ilə üzür. Onun sözlərini yapon dilinə çevirən tərcüməçi isə səhnənin duzu, istiotu bir də sarıköküdür. Filmin pik nöqtəsi əlbəttə ki, Uma Turmanın 100 qara paltarlı döyüşçünü samuray qılıncından keçirmə yeridir. Qırğın gözəl musiqi, qılınc səsləri və adam iniltiləri ilə müşayiət olunur. Filmdə maraqlı səhnələr çoxdur. Həmin saundtreklərə qulaq asanda məndə Brus Lini xatırladan Uma Turmanın sarı geyimi yada düşür… Bəs sizdə?
Kill Bill (2003) ***
Sin City (2005)
Bu film insandan sağlam ürək və güclü sinir sistemi tələb edir. Yadımdadır ilk dəfə baxanda özümü birtəhər hiss edirdim. Maşında yol gedərkən ölmüş bir adamın sürücü ilə söhbət etməsi sizin üçün normaldı? Şəxsən mən şüuraltı şok keçirirdim. Amma ikinci dəfə “Günahlar şəhəri”nə (Sin City) ailəvi baxdıq. Evdəkilər qorxsalar da gözlərini ekrandan çəkmirdilər. Film ağ-qara rəngdə çəkilib, orda yalnız qan, bir də Sarı əclaf adlı bir məxluq rənglidir. Musiqisi adamı vahimələndirir, ssenari qəddardır. Amma sonuna qədər baxa bilmədik, sinirlərimiz tab gətirmədi…
Sin City (2005) ***
The Warriors (1979)
“The Warriors” çoxları üçün darıxdırıcı görünə bilər, amma mən qəribə şeyləri sevirəm. Təsəvvür edin əhalisi ancaq quldur dəstələrindən ibarət olan təkəmseyrək şəhər. Hər dəstənin öz dəst-xətti, öz geyimi, özlərinə uyğun silahı var. Kimisi beysbol dəyənəyi ilə vuruşur, kimisi də əlinə bıçaq alıb rolik sürür. Utopik bir filmdir. Əsas mövzuda istifadə olunan mahnı disko ilə rokun qarışığına bənzəyir. Bu mahnı ilə 80-ci illərin diskotekalarında olduğu kimi rəqs etmək olar. Bəzi səhnələrdə müəmmalı, sirli bir az da futuristik saundtreklər səslənir. Buyurun dinləyin.
The Warriors (1979) -
Yaddaşımızdan heç vəchlə silinməyən o müdhiş, vahiməli şənbə gecəsinin gətirdiyi faciəni, ağrıları xalq bir yerdə yaşadı. Hər kəs soydaşının, qanıbir qardaşının başına gələn hadisələri öz dərd-səri, acısı kimi öz canında-qanında duydu…
1990-cı ilin soyuq qış gecəsində qəfil fəlakət hərəni bir yerdə yaxaladı – küçədə, həyətdə, yolda, maşında… Üç gün təbiətin özü şəhidlərə yas tutdu. Bozardı, qaraldı, tufan elədi, ağladı. Evlərin pəncərələrindən qara bayraqlar asıldı. Adamlar matəm libası geyindilər. Ürəklər qan ağladı, gözlər qan-yaş tökdü, bütün Azərbaycan şəhidlərinə yas tutdu.
Yaddaşımın ağrıyan, göynəyən o yanvar günlərini hələ də unutmamışam. Əslində, heç vaxt yaddaşımdan silinməyən o çağlar əzilən taleyimizin qara oyanışıydı. Şəhidlərimizin sinəmizə çəkilən dağı, müsibəti əsrlər boyu təklənən xalqımızı bir yerə cəm elədi. Dərd yaxınlaşdırdı bizi. Sanki nə zamandı bir-birimizdən ayrı düşmüşdük. Bəlkə də günahsız insanların, müstəqilliyimiz naminə canlarından keçən igidlərimizin tökülən qanlarını görməsəydik, bir-birimizin taleyinə hələ də biganə qalacaqdıq, şəhidlərin ruhu anda çəkdi bizi…
O gecə səhərə qədər vahimənin, qara-qorxuların içində evdə var-gəl edirdim. Eşidib-bildiyim, filmlərdə gördüyüm müharibə səhnələrində olduğu kimi, mənə elə gəlirdi ki, düşmənlər indicə mənzilimizə soxulub hamımızı, iki məktəbli övladımı da yatdıqları yerdə qanına qəltan edəcək. O gecə uşaqlardan yana ürəyim əsirdi. Bu faciəni görən bütün analar kimi övlad məhəbbəti, analıq hissi bütünlükdə qəlbimi çulğamışdı. Hər ikisini elə yuxunun içindəcə bərk-bərk köksümə sıxdım. Saçlarını, nəfəslərini qoxladıqca özümə qayıdırdım. Sonradan biləndə ki, həmin gecə nə qədər insan – yaşlı, cavan, uşaq şəhid olub, ürəyim param-parça oldu. Fikirləşirdim, məgər ölənlər atamın, qardaşımın, balalarımın biri deyildimi?
Evimizdən uzaqda atılan güllələrin, yeriyən tankların səsini eşidirdim. 20 Yanvara açılan sabaha ölü bir səssizlik çökmüşdü. Ertəsi gün səhər tezdən 7 yaşlı qızımı da yanıma alıb küçəyə çıxdım. Küçələr bomboş idi. Handan-hana yanımızdan keçən bir maşına əyləşib “Neftçilər” metrosuna gəldik. Sürücü bizdən pul almadı. Həmin gün metro da pulsuz xidmət göstərirdi. Biz 28 May (o vaxt 28 Aprel adlanırdı) stansiyasından çıxdıq. Qızımın əlindən tutub küçələri bir-bir ötəndə gözlərimlə gördüklərimdən dəhşətə gəldim. İlahi, bu Bakıydımı? Mən Bakının küçələrindəmi gəzirdim? Yollar boyu telefon köşkləri qırıq-sökük, binaların divarları, eyvanların yan-yörəsi dəlmə-deşik, küçələrdə qan izləri… Küçələrin birində dayanmış əsgərlər əllərindəki avtomatı qabağa tuşlanmış vəziyyətdə saxlamışdılar. Bir anlıq ötəri bir baxışla, hiss olunmadan üzlərinə baxdım. Sərt, qəzəbli, qaniçən, başkəsən cəlladlarda azacıq da olsa mərhəmət hissi yox idi. Qorxudan ürəyim əsdi, ötüb-keçdikcə fikirləşirdim, bax, indicə atacaqlar, lap indicə bir atəşlə ikimizi də yerə sərəcəklər…
Qara Yanvar günlərində kimi dindirib danışdırırdın, hamı qəzəbin, kədərin içində sanki alışıb-yanırdı. İnsanlar bir gecənin içində şəhid olmuş oğullarımızın taleyinə yanır, gördüklərindən qəhərlənə-qəhərlənə danışırdılar. Sonralar kimə o gecədə başına gələnləri söylədirdin, hamısı da o günlərin ab-havasını, topunu, tüfəngini, qan qoxulu gecələrini, boz səhərlərini söhbətlərində elə canlandırır, elə odlu-odlu danışırdılar ki, elə bilirdin o qanlı müharibənin içindəsən. Sanki, o günləri təzədən yaşayırdıq. Binaları, adamları, ağacları dəlmə-deşik edən gülləbaran hələ də qulaqlarımızda əks-səda verirdi. Bütün bunlar necə də əzablıydı!
Həmin günlər çoxları ilə o gecədən, onun ağrı-acılarından danışır, qanlı hadisələrin şahidlərini dinləyir, bütün bunlara hər kəsin münasibətini bilmək istəyirdim. Həmsöhbət olduğum adamların arasında müxtəlif zümrədən insanlar vardı: həkim, fəhlə, mühəndis, mətbuat işçisi…
Faciələrimizin anası o məşum şənbə gecəsi, sonrakı matəm günləri Bakı sakinlərinin gözlərinin qarşısında iki rəngin mövcudluğu ilə müşayiət olundu: qara və qırmızı. O gün minlərlə vətəndaşımız kimi mənim də müşahidələrim göz yaddaşımda iki rənglə çəkilmiş, heç vəchlə hafizəmdən silinməyən tabloda yaşayır. Hər dəfə 20 Yanvar haqqında düşünəndə ilkin olaraq yadıma xalqın ağrısını, naləsini müşayiət edən qara geyimlər və dağüstü parka uzanan yollara, qəbirlərin üstünə səpilmiş qırmızı qərənfillər düşür. Bir də o tarixi vəsf edən neçə-neçə poetik nümunələrin arasında çox sevdiyim şair Məmməd Aslanın “Ağla, qərənfil, ağla” şeirindəki sızıltılı sətirləri xatırlayıram…
ŞƏFƏQ NASİR
-
İl başa çatır, həm də özü ilə maraqlı anları aparır. Bəs 2023-cü ilin yaddaqalan fotoları hansılardır? Ən yaxşılar arasında İtaliyada vulkanın püskürməsi, səhrada yaranan tıxac və kosmik fəzada üzən meduzanın fotoları da var. Bunların hamısını zövqlü bir şəkildə lentə almaq isə fotoqrafdan xüsusi bacarıq tələb edir. Gəlin birlikdə izləyək…
Rio Qrande çayı, Meksika
İlk baxışdan qorxulu görsənsə də uşaq üçün sevincli andır. Göyə atılan uşaq onu sevən valideynlərin qucağına düşməsini gözləyir. Ancaq əslində bu, o qədər də xoş görüntü deyil. Martın 29-da çəkilən fotoda Meksika sərhədini qanunsuz keçən bir qrup immiqrantın azyaşlı uşağı Rio Qrande çayının üzərindən keçirməsi anı təsvir olunub.
Reykyanes yarımadası, İslandiya.
Yerli sakinlərin öz smartfonları ilə bozaran buludları qeydə alması maraqlı görünür. Onların qırmızı fonda cızılan silueti başqa ulduzdan gələn yadplanetlilərə bənzəyir.
Dumanlı fəzada üzən meduza
Bu ilin iyulunda NASA Yerə ən yaxın ərazidə yerləşən ulduz qrupunun şəklini yayıb. Şəkildəki kosmik duman fəzada üzən nəhəng bir meduzanı xatırladır. Görüntünü kainatda infraqırmızı dalğada tədqiqatlar aparan “James Webb” teleskopu qeydə alıb.
Poseydon məbədi, Yunanıstan
Bu ilin iyulunda çəkilən daha bir şəkil Poseydon məbədinin təsviridir. Fonda nəhəng ayın qalxması bütün Yunanıstanı heyrətləndirdi. Belə ki, “Dəniz allahı”nın şərəfinə ucaldılan məbəd sütünlarının qalıqları kəhrəba rəngində bərq vururdu.
“Black Rock” səhrası, Nevada ştatı, ABŞ
Şəkil bu yay Nevada ştatın “Black Rock” səhrasında “Yanan adam festivalı”ndan qalan bir xatirədir. Şəkildə istidən pörşələnən sürücülərin tıxacda ilişib qalması əks olunub. Tədbir zamanı yağış səhradakı yolu yaman günə qoyduğundan iştirakçılar maşınlarda qalıblar.
Qəzza
Qəzza şəhərində fələstinli qadının təyyarə hücumundan sonra sağ qalması hər kəsi heyrətləndirir. O, xarabalıqlar arasında olduqca sakit görünür.
Etna vulkanı, İtaliya
İtaliyanın Funivia meydanından çəkilən fotoda Etna vulkanının püskürməsi həkk olunub. Həmin gecə vulkandan ayrılan lava, alovlu tüstü səmanı al-qırmızı rəngə boyayıb.
Ukraynada dini məbəd
Rusiyanın hava hücumundan sonra dağıntıya məruz qalan bu dini məbəd Odessada yerləşir. Kilsə raket zərbəsindən sonra çəkilsə də şəkil özü-özlüyündə hər şeyi deyir.
“Durdle qapısı”, İngiltərə
Fotoqraf Cek Lodj zaman və məkanda öz yerini tapmaq üçün nə az-nə çox, 4 il vaxt sərf etdi. Nəhayət, İngiltərənin cənubundakı Lulvort sahillərində günəşin çıxma anını istədiyi rakursdan çəkə bildi. Doğrudan da günəşin 18 bucaqlı şəfəqlərini bir neçə saniyəlik “Durdle qapısı” kimi tanınan arkadan ətrafa saçması anını izləmək, sözün əsl mənasında zövqvericidir.
